مبانی فقهی در رویت هلال
مقدمه:
بعد از آن که ابوی ما فقیه اهل البیت آیت الله سید محسن حجت دام ظله خلاف اکثر مراجع تقلید نظر دادند و دوشنبه را اول رمضان اعلان نمودند، عده ی بر این مساله اعتراض نموده که متاسفانه بعضی از آنها به اصطلاح طلبه میباشند! از مومنینی که طلبه نیستند اینگونه اعتراضات اشکال و عیبی ندارد، اما از کسانی که عمامه به سر هستند و ادعای علمیت دارند اینگونه اعتراضات بعید است! به همین لحاظ بنده تصمیم گرفتم مقاله ی مختصر در مورد مساله رویت هلال و مبانی مختلفی که در این مساله بین فقها وجود دارد بنویسم، تا مساله برای همه روشن و واضح گردد، مخصوصا برای مدعیان روحانیت.
قبل از آن به اصل مطلب پرداخته شود باید بدانیم که آیت الله حجت در این مساله تنها نیستند، بلکه آیت الله سید کمال حیدری از مراجع قم، آیت الله محمد سند بحرانی از مراجع نجف و آیت الله حسینی نسب از مراجع ایرانی ساکن در کانادا هم دوشنبه را اول رمضان اعلان نمودند.
توصیه ی که بنده به عنوان یک برادر و دوست به طلاب دارم این است که اولا دروس سنتی را فرا بگیرید، ثانیا کتب فقهی را مطالعه فرمایید، طلابی که لمعه و اصول فقه را تمام نموده و مکاسب و رسائل یا کفایه میخوانند، اگر درست خوانده اند باید قادر بر مطالعه کتب فقهی استدلالی باشند! ثالثا به خود عادت دهید در هر مناسبت در باره آن مطالعه و تحقیق داشته باشید، مثلا در ماه رمضان در مورد مسائل اخلاقی و فقهی این ماه مبارک مطالعه داشته باشید.
متاسفانه یک عده که امروز لباس پیغمبر ص به تن کرده و ادعای آنها همه جا را گرفته حتی رساله عملیه مراجع را هم مطالعه ندارند، اینجاست که باید گفت و علی الاسلام السلام!
معنای هلال:
هلال در لغت ماه نو و ماه دو شبه تا شب سوم یا تا شب هفتم را گویند .(۱)
اما این که دراصطلاح هلال چی را میگویند و‌منظور از کلمه هلال در روایات چیست بین فقها اختلاف است. آیا هلال اولین زمان ولادت ماه است؟ آیا زمان رویت آن؟ ولادت آن زمانی است که ماه از مقارنه یا تحت‌‌الشعاع با خورشید خارج می‌شود، در پاسخ به این سوال نظرات متفاوت است. برخی قائل به این هستند که از همان لحظه‌ای که ولادت ماه آغاز می‌شود، هلال همان زمان است. چه بسا در کتاب های لغت هم این معنا تایید می‌شود. اما برخی دیگر معتقدند که زمان ولادت ماه با زمان هلال فرق می‌کند. ماه باید ولادت آن آغاز شود و چند ساعتی لااقل هشت ساعت بگذرد، پس از آن لبه باریک ماه (پیشانی ماه) روشنایی پیدا می‌کند. آن روشنایی را هلال مد نظر قرار می‌دهند. در این میان گروه اول که معتقد هستند ولادت ماه، شروع ماه قمری است، میگویند اگر ما از طریق نجوم توانستیم اطمینان پیدا کنیم زمان ولادت ماه چه زمانی است، همان زمان، زمان شروع ماه قمری است.(۲)
