سواک یا مسواک مساله این است!؟

سواک یا مسواک مساله این است؟!

در کوچه و بازار کشور وقتی قدم می زنیم، به کرات مشاهده کرده و‌ می کنیم که عده ی چوبکی بدست و در حال مالیدن به دندان های خود هستند، و بعضی دیگر بسته بسته آن را برای فروش به بازار آورده اند، یک عده هم که از حج بر می گردند از این چوبک ها سوقاتی برای دوستان خود می آورند! این چوبک سواک نام دارد و از درختی به نام اراک یا از درخت زیتون گرفته می شود و به اندازه های کوچک در آورده و به عنوان برس دندان یا همان مسواک استفاده می شود.

در اسلام نظافت بدن که از آن جمله نیز نظافت دندان ها می باشد بسیار مورد تاکید قرار گرفته است و مسواک زدن مستحب بلکه مستحب موکد می باشد. چون در قدیم و زمان رسول خدا ص و ائمه ع برس دندان وجود نداشت آنها به استفاده از این نوع چوب سفارش میکردند، زیرا این چوب نرم و ریشه ریشه می شود و دندان و لابلای آن را به خوبی پاک می سازد!

مساله ی که باید دانسته شود این است که پاکی دندان ها مهم است و‌ این چوب هیچ موضوعیتی ندارد و استحباب و تاکیداتی که در روایات وارد شده مخصوص این چوب نمی باشد؛ بلکه امروزه استفاده از مسواک و برس دندان های مدل جدید مستحب است زیرا این وسایل جدید نیز دندان ها را پاک بلکه بهتر پاک میکند و خمیر دندان هم در کنار آن فضای دهان را خوشبو و در نظافت دندان ها نقش بسزایی دارد. اگر امروز رسول گرامی اسلام ص زنده شود و در بین ما زندگی کند، بدون شک از همین مسواک های جدید استفاده خواهد کرد نه از چوبک! زیرا دنیا پیشرفت کرده و وسایل بهتری برای زندگی فراهم شده است، و مهم پاک شدن دندان است و این وسایل جدید به طور بسیار خوب دندان ها را پاک می سازد.

هنگام وضو گرفتن برای نماز مسواک زدن مستحب است و لازم نیست هر دقیقه یا هر ساعت مسواک بزنیم و رسول خدا ص همیشه سواک به دست نبود بلکه هنگام نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشاء و بعضی مواقع دیگر از آن استفاده می کرد! متاسفانه عده ی در کوچه و خیابان به طور هر دقیقه یا ساعت چوبک به دهان هستند و حال مردم را به هم می زنند!

روایاتی که بسیار بر استفاده از مسواک سفارش می کند در مقام بیان اهمیت این عمل است نه آن که هر دقیقه مسواک بزنیم و همیشه مسواک به دست یا در جیب خود داشته باشیم!

بعضی روایات در این باب:

حدیث (1) امام باقر علیه السلام :

لَو یَعلَمُ النّاسُ ما فِى السِّواکِ لأَباتوهُ مَعَهُم فى لِحافٍ؛

اگر مردم نتایج و خواص مسواک کردن را بدانند هیچ گاه مسواک را از خود جدا نمى کنند.

وسایل الشیعه ج2 ، ص13 ، ح 1327 - بحارالانوار(ط-بیروت) ج73، ص130، ح17

حدیث (2) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

ما زالَ جَبرَئیلُ یُوَصّینى بِالسِّواکِ حَتّى خِفتُ أن اُحفىَ اَو اُدرِدَ؛

جبرئیل پیوسته مرا به مسواک سفارش مى کرد تا جایى که ترسیدم (از کثرت مسواک زدن) دندانهایم سائیده شود و از بین برود.

وسائل الشیعه ج2، ص5، ح1300

حدیث (3) امام صادق علیه السلام :

فِى السِّواکِ اثنَتا عَشَرَةَ خَصلَةً: هُوَ مِنَ السُّنَّةِ، وَ مَطهَرَةٌ لِلفَمِ، وَ مَجلاةٌ لِلبَصَرِ، و َیُرضِى الرَّحمنَ، یُبَیِّضُ السنانَ، یَذهَبُ بِالحَفَرِ، وَ یَشُدُّ اللِّثَّةَ، و َیُشَهِّى الطَّعامَ، و َیَذهَبُ بِالبَلغَمِ، و َیَزیدُ فِى الحِفظِ، وَ یُضاعِفُ الحَسَناتِ، وَ تَفرَحُ بِهِ المَلائِکَةُ؛

در مسواک زدن دوازده فایده وجود دارد: 1. از سنت پیامبر صلى الله علیه و آله است، 2. دهان را پاکیزه مى کند، 3. نور چشم را زیاد مى کند، 4. باعث خشنودى خداوند است، 5. دندانها را سفید مى کند، 6. پوسیدگى آنها را از بین مى برد، 7. لثه را محکم مى سازد، 8 . اشتها آور است، 9. بلغم را مى برد، 10. حافظه را زیاد مى کند، 11. حسنات دو چندان مى شوند، 12. فرشتگان شاد مى گردند.

خصال ص 481 ، ح53 {شبیه این حدیث در محاسن ج2 ، ص562 ، ح953 - کافی(ط-الاسلامیه) ج6 ، ص496 ،ح6 }

حدیث (4) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

عَلَیکُم بِالسِّواکِ فَنِعمَ الشَّىءُ السِّواکُ یَشُدُّ اللِّثَّةَ وَ یَذهَبُ بِالبَخرِ وَ یُصلِحُ المِعدَةَ وَ یَزیدُ فى دَرَجاتِ الجَنَّةِ و َیُرضِى الرَّبَّ وَ یُسخِطُ الشَّیطانَ؛

مسواک کنید که مسواک زدن خوب چیزى است لثه را محکم مى کند، بوى دهان را مى برد، معده را اصلاح مى کند، درجات بهشت را مى افزاید، پروردگار را خشنود مى کند و شیطان را به خشم مى آورد.

نهج الفصاحه ص571 ، ح 1975

حدیث (5) امام على علیه السلام :

اَلسِّواکُ مَرضاةٌ لِلّهِ وَسُنَّةُ النَّبىِّ صلى الله علیه و آله وَ مُطَیِّبَةٌ لِلفَمِ؛

مسواک زدن سبب خشنودى خداوند، اجراى سنت پیغمبر و وسیله خوش بویى و پاکیزگى دهان است.

مکارم الاخلاق ص 51

حدیث (6) امام رضا علیه السلام :

اَلسِّواکُ یَجلُو البَصَرَ و َیُنبِتُ الشَّعرَ و َیَذهَبُ بِالدَّمعَةِ؛

مسواک زدن، نور چشم را زیاد مى کند، مو را پر پشت مى نماید و آبریزش چشم را برطرف مى سازد.

مکارم الا

خلاق ص50 - بحارالانوار(ط-بیروت) ج73، ص 137

حدیث (7) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

تَخَلَّلوا فَإِنَّهُ لَیسَ شَى ءٌ أَبغَضُ إِلَى المَلائِکَةِ مِن أَن یَرَوا فى أَسنانِ العَبدِ طَعاما؛

خلال کنید که بدترین چیز نزد فرشتگان این است که لاى دندانهاى بنده اى مانده غذا ببینند.

مکارم الاخلاق ص 153 - بحارالانوار(ط-بیروت) ج63 ، ص436 ،ح14

حدیث (8) امام صادق علیه السلام :

ما أَدَرتَ عَلَیهِ لِسانَکَ فَأَخرَجتَهُ فَابلَعهُ وَ ما أَخرَجتَهُ بِالخَلالِ فَارمِ بِهِ؛

بعد از غذا زبان را دور دهان بگردان، هرچه با زبان درآمد فرو ببر، و آنچه را با خلال بیرون آوردى از دهان بیرون افکن.

من لا یحضر الفقیه ج3 ، ص357 ، ح4262 - مکارم الاخلاق ص 152

حدیث (9) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

إِذَا استَکتُم فَاستاکوا عَرضا؛

وقتى مسواک مى کنید از عرض، دندان ها را مسواک بزنید.

نهج الفصاحه ص188، ح 178

حدیث (10) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

فِى السِّواکِ اِثنَتَا عَشَرَةَ خَصلَةً: مَطهَرَةٌ لِلفَمِ، و مَرضاتٌ لِلرَّبِّ وَ یُبَیِّضُ السنانَ وَ یَذهَبُ بِالحَفَرِ وَ یُقِلُّ البَلغَمَ وَ یُشَهِّى الطَّعامَ وَ یُضاعِفُ الحَسَناتِ وَ تُصابُ بِهِ السُّنَّةُ وَ تَحضُرُهُ المَلائِکَةُ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ هُوَ یَمُرُّ بِطَریقَةِ القُرآنِ وَ رَکعَتَینِ بِسِواکٍ اَحَبُّ اِلَى اللّه  عَز َّوَ جَلَّ مِن سَبعینَ رَکعَةً بِغَیرِ سِواکٍ؛

پیامبر صلى الله علیه و آله :  مسواک زدن دوازده فایده دارد: دهان را پاکیزه، خداوند را خشنود، دندان ها را سفید، جرم دندان ها را پاک، بلغم را کم، غذا را مطبوع، حسنات را چندین برابر مى کند، به سنت عمل مى شود، فرشتگان حضور پیدا مى کنند، لثه محکم مى شود، بر گذرگاه تلاوت قرآن مى گذرد و دو رکعت نماز با مسواک، نزد خداوند محبوب تر است از هفتاد رکعت نماز بى مسواک.

خصال ص 480، ح 52

حدیث (11) امام باقر علیه السلام :

شَکَتِ الکَعبَةُ اِلَى اللّه  ما تَلقى مِن اَنفاسِ المُشرِکینَ، فَاَوحَى اللّه  اِلَیها: اَن قَرّى یا کَعبَةُ، فَاِنّى اُبدِلُکَ بِهِم قَوما یَتَخَلَّلونَ بِقُضبانِ الشَّجَرِ. فَلَمّا بَعَثَ اللّه  مُحَمَّدا صلى الله علیه و آله اَوحى اِلَیهِ مَعَ جَبرَئیلَ بِالسِّواکِ وَالخِلالِ؛

 کعبه از زجرى که از بوى بد نفس هاى مشرکین مى کشید، به درگاه خداوند شکایت نمود، خداوند به آن وحى کرد، تو را مژده باد که بجاى اینان کسانى را جایگزین مى کنم که با شاخه هاى درخت خلال مى کنند. هنگامى که خداوند حضرت محمد صلى الله علیه و آله را مبعوث فرمود، توسط جبرئیل سفارش مسواک و خلال کردن را به او وحى کرد.

محاسن ج 2، ص 558، ح 924

حدیث (12) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

نِعمَ السِّواکُ الزَّیتونُ مِن شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ، یُطَیِّبُ الفَمَ وَ یَذهَبُ بِالحَفَرِ، وَ هُوَ سِواکى وَ سِواکُ النبیاءِ قَبلى؛

چه خوب مسواکى است زیتون! از درختى پر خیر و برکت که دهان را خوشبو مى کند و جِرم دندان را از میان مى برد. این مسواک من و پیامبران پیش از من است.

مکارم الاخلاق ص 49

حدیث (13) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

 مَا لِی أَرَاکُمْ تَدْخُلُونَ عَلَیَّ قُلْحاً مُرْغاً؟ مَا لَکُمْ لَا تَسْتَاکُون؟

شما را چه شده است وقتى بر من وارد مى شوید، مى بینمتان که دندان هایتان جرم گرفته و زرد و موهایتان ژولیده است. چرا مسواک نمى زنید.

محاسن ج 2، ص 561، ح 943

حدیث (14) پیامبر صلى الله علیه و آله :

خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلینَ: اَلْحَیاءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواکُ وَ التَّعَطُّرُ؛

پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، بردبارى، حجامت کردن، و مسواک و عطر زدن.

سید کاظم حجت

۱۹/۵/۱۳۹۵

حوزه علمیه حضرت آیت الله العظمی حجت ره